Historische verkiezingen: stemmen in coronatijd

Het was een duivels dilemma: de verkiezingen wel of niet door laten gaan. Vooralsnog ziet het ernaar uit dat de verkiezingen ondanks het coronavirus gewoon doorgaan. Op onafhankelijk Tweede Kamerlid Henk Krol na heeft nog niemand in politiek Den Haag gezegd dat de verkiezingen moeten worden uitgesteld. Corona dwingt wel tot maatregelen. Minister Ollongren, die verantwoordelijk is voor de verkiezingen, had al extra geld uitgetrokken voor gemeenten om de tal van maatregelen in gang te zetten.

Drie dagen stemmen

De verkiezingen worden uitgesmeerd over drie dagen: 15, 16 en 17 maart. Het kabinet wil hiermee voorkomen dat kwetsbare mensen in de rij moeten staan. De stemlokalen worden zo ingericht dat er te allen tijde 1,5 meter afstand gehouden kan worden. Deze maatregel is opgenomen in een wijziging van de ‘Tijdelijke wet verkiezingen covid-19’, die per 1 februari in werking is getreden. Alle stemlokalen worden coronaproof gemaakt: mondkapjes, handdesinfectiemiddelen, spatschermen en looproutes. Volgens de burgemeesters van de veiligheidsregio’s zijn alle voorbereidingen getroffen. Tevens moeten alle kiezers en stembureauleden van tevoren een gezondheidscheck doen. Kiezers krijgen hiervoor een formulier bij hun stempas. Als je alle vragen in de gezondheidscheck met ‘nee’ kunt beantwoorden mag je gaan stemmen, anders moet je iemand machtigen om jouw stem uit te brengen.

Stemmen per post

70-plussers, die over het algemeen extra kwetsbaar zijn voor het virus, kunnen dit jaar ook per post hun stem uitbrengen. Dat zijn zo’n 2,4 miljoen Nederlanders. Belangrijk punt hierbij is dat, om te zorgen dat de briefstem op tijd aankomt, deze vóór 12 maart per post verstuurd moet worden. Briefstemmen kunnen ook bij een gemeentelijk afgiftepunt afgegeven worden. Dit kan van 10 tot en met 17 maart.

Avondklok

Op 8 maart wordt bekend gemaakt of het verbod om tussen 21.00 uur en 4.30 uur op straat te zijn ook na 15 maart nog geldt. Demissionair minister-president Mark Rutte heeft in ieder geval al laten weten dat áls de avondklok op woensdag 17 maart nog van kracht is, stemmers en stemmentellers zich niet aan de avondklok hoeven te houden.

Beïnvloeding door televisiedebatten en exitpolls?

We worden al enige tijd middels tv-debatten, interviews en beloftes van de lijsttrekkers warm gemaakt voor de verkiezingen. Deze keer is het goed mogelijk dat stemmers met minder of andere informatie of zelfs een verschillende realiteit het stemhokje instappen. Zo houdt EenVandaag op maandagavond 15 maart het lijsttrekkersdebat en de NOS de avond erna het slotdebat. Aan de andere kant zouden exitpolls, die op maandag en dinsdag de tussenstanden bekendmaken, juist kunnen zorgen voor meer informatie en de kiezers potentieel kunnen beïnvloeden. Kamerleden waren hier in december al bezorgd over. Minister Ollongren is echter met de peilbureaus en media in gesprek gegaan, om ze op het hart te drukken pas op woensdagavond 17 maart met exitpolls te komen, en niet in de dagen ervoor. Uiteindelijk is in samenspraak met de peilbureaus besloten dat de uitkomsten van de exitpolls, welke ook op 15, 16 en 17 maart worden gehouden, niet voor woensdag 17 maart 21.00 uur openbaar gemaakt zullen worden.