Hoe willen de partijen ons uit de coronacrisis helpen?

Het kwik daalde vorige week vele graden onder nul en er kon sinds lange tijd weer op natuurijs geschaatst worden. Even leek het coronavirus ver weg te zijn en de sneeuw en ijspret bleek de mentale zuurstof te zijn waar iedereen in deze tijden naar snakt. Nu de avondklok (weer) ter discussie staat en de maatschappelijke druk om versoepelingen door te voeren toeneemt, is corona wederom discussiepunt nummer één. En daarmee is het virus ook een belangrijk verkiezingsthema. Hoe willen de partijen uit deze crisis komen?

Alle partijen zijn het erover eens: deze crisis heeft een de ene kant laten zien hoe kwetsbaar we zijn, maar biedt aan de andere kant tal van kansen. De partijen grijpen deze crisis dan ook graag aan om blijvende veranderingen te opperen. In elk partijprogramma zit bijna dezelfde hoopvolle boodschap dat Nederland sterker uit deze crisis gaat komen. Maar hoe zien de partijen dit voor zich? Op wie, wat en waar wordt gefocust? Wat krijgt prioriteit? Tegelijkertijd geven bijna alle partijen een disclaimer in hun inleiding: niemand durft te zeggen hoe de samenleving er volgende maand of volgend jaar uit komt te zien. Dit maakt het doen van beloftes in verkiezingsprogramma’s des te moeilijker. Maar dat er lessen uit deze crisis moeten worden getrokken staat voor elke partij buiten kijf.

Slogans verweven met de huidige crisis
Corona loopt niet alleen als rode draad door alle verkiezingsprogramma’s, vele slogans van de partijen zijn ook verweven met de huidige crisis. Zo is ‘Zorg voor elkaar’ de enige belofte die het CDA in deze tijden durft te doen. Dit houdt voor de partij in dat iedereen mee moet kunnen doen en dat niemand in de steek gelaten wordt. Het CDA lijkt hiermee op één lijn te zitten met D66, dat als slogan ‘laat iedereen vrij, maar niemand vallen’ heeft. VVD gaat voor ‘nieuwe keuzes voor een nieuwe tijd’ waarin opvallend genoeg de rol van de overheid vergroot moet worden om ons te beschermen en onze economie en samenleving eerlijk en gezond te houden.

Economisch herstel
Wat betreft de economie, hangt veel af van hoe de (wereld)economie zich komend jaar kan herstellen. De ontwikkeling van het coronavirus is hiervoor bepalend. Dit maakt het lastig voor partijen om uitspraken te doen over waar we er economisch bij zullen staan. Over een ding zijn de meeste partijen het eens: we moeten niet te snel en te veel bezuinigen.

De coronacrisis laat zien dat de arbeidsmarkt voor steeds minder mensen de zekerheid biedt die we zoeken in het werk. Daarom is het volgens het CDA hoog tijd voor groot onderhoud aan de arbeidsmarkt. Dit wil de partij doen met een nieuw sociaal akkoord tussen werknemers, werkgevers en het nieuwe kabinet om zo een solide basis te leggen voor een eerlijke arbeidsmarkt, een nieuw stelsel van leerrechten en een gezamenlijke visie op het crisis- en herstelpakket om de economie weer op gang te brengen.

De ChristenUnie gaat voor een sterke publieke sector, een duurzame economie en een rechtvaardig belastingstelsel. De partij wil weg van het “Angelsaksische kapitalisme van steeds meer privatiseren, steeds lagere belastingen op kapitaal en steeds meer bezuinigingen op publieke sectoren”. De ChristenUnie wil ook, net als GroenLinks en de PvdD, investeren in groen herstel na de coronacrisis. Volgens GroenLinks wisten grote bedrijven tijdens de coronacrisis het overheidsloket gemakkelijk te vinden, vaak zonder veel bereidheid om als tegenprestatie te verduurzamen en banen te behouden.

GroenLinks kiest ervoor de financiële ondersteuning en groene investeringen terecht te laten komen bij het midden- en kleinbedrijf, startups en de grote bedrijven die echte sociale en economische waarde creëren. De VVD lijkt geen onderscheid te maken tussen ondernemers en wil ondernemerschap stimuleren en middeninkomens met verstandig financieel beleid gericht op economische groei ondersteunen. Deze economische groei is namelijk nodig om ons weer uit deze crisis te halen, aldus de liberalen.

De tientallen miljarden aan coronasteungeld zijn volgens de PvdD een uitgelezen kans om veranderingen door te voeren ten gunste van het klimaat en de biodiversiteit. Dat geld mag volgens de partij niet geïnvesteerd worden om terug te gaan naar het oude normaal, of zoals de partij het liever noemt het ‘oude abnormaal’. Fors investeren in de klimaattransitie zal uiteindelijk meer opleveren dan kosten, aldus PvdD. Daarom mag er van de partij ook geen steungeld gaan naar de bio- en fossiele industrie. De SGP is de enige partij die durft te stellen dat er nu begrotingsdiscipline nodig is. Concreet betekent dit dat de staatsschuld niet nog verder moet oplopen en er hard aan gewerkt moet worden om de enorme staatsschuld te laten dalen. De rekening, ook die van de coronacrisis, moet een keer betaald worden, aldus de SGP.

Maar wie betaalt dan de schade? Hierin zijn GroenLinks, PvdA en BIJ1 het stelligst. Volgens GroenLinks en PvdA moeten de grote bedrijven, aandeelhouders en de superrijken de rekening van de coronacrisis betalen. BIJ1 wil een eenmalige coronataks van 5% heffen op de financiële vermogens en het vastgoed van multimiljonairs met meer dan 3 miljoen euro. Verder bespreekt BIJ1 de coronacrisis nauwelijks en ligt de focus duidelijk op de crisis van het klimaat en migratie.

Niet meer afhankelijk zijn van het buitenland
De coronacrisis heeft eens te meer duidelijk gemaakt hoezeer we, ook voor vitale sectoren als de zorg, afhankelijk zijn van internationale industriële productieketens. Om te grote afhankelijkheid van productie buiten Europa te voorkomen, wil de ChristenUnie inzetten op een stevig industrie- en topsectorenbeleid op Europese en nationale schaal en op een duurzame maakindustrie in Nederland. Ook de SGP wil dat het weer aantrekkelijk wordt voor bedrijven om binnen de EU geneesmiddelen en medische hulp- en beschermingsmiddelen te produceren.

De SP wil belangrijke medicijnen zoveel mogelijk zélf gaan ontwikkelen en produceren. Dit wil de partij doen met een nationaal onderzoeksfonds. Hiermee wil de SP minder afhankelijk worden van de farmaceutische industrie. Ook de FvD vindt onze afhankelijkheid van Aziatische landen voor grondstoffen en medicatie “onverantwoord”.

Meer geld voor de zorg
Alle partijen zijn het er roerend over eens dat er structureel geïnvesteerd moet worden in de zorgcapaciteit. De ChristenUnie wil noodcapaciteit om zo in de toekomst goed voorbereid te zijn op een volgende gezondheidscrisis. Het nieuwe capaciteitsorgaan wordt verantwoordelijk voor het plannen van voldoende noodcapaciteit van intensive cares, laboratoria en hulpmiddelen. Het CDA wil dat oud-zorgmedewerkers (reservisten genoemd) ingezet kunnen worden bij een volgende crisis. Ook de ChristenUnie wil hier meer aandacht voor. FvD wil structurele verhoging van het aantal IC-bedden en een nationaal pandemiecentrum inrichten.

De coronacrisis heeft volgens verschillende partijen uitgewezen dat digitale zorg een goede vorm van zorg is en tevens tijd en arbeid bespaart. Daarom willen meerdere partijen investeren in de digitalisering van de zorg. De ChristenUnie is voor meer zorg op afstand, met name in de chronische zorg (thuismonitoring). Ook D66 wil dat patiënten op een veilige manier, via apps en digitale consulten, zorg op afstand kunnen krijgen en wil bevorderen dat zorgaanbieders vaker voor dezelfde (digitale) eHealthtoepassingen kiezen.

Veel partijen willen ook meer waardering voor de zorg. De ChristenUnie wil de arbeidsvoorwaarden en werkomstandigheden van mensen die in publieke sectoren werken verbeteren. De PvdA wil een structurele verbetering van de salarissen en de werkomstandigheden in de zorg. Ook JA21 en FvD willen een structurele salarisverhoging voor verplegend personeel.

De coronacrisis laat volgens GroenLinks zien dat onze publieke gezondheidszorg het ondergeschoven kindje in de zorg is. GGD’en spelen echter een cruciale rol (ook buiten corona) op het gebied van volksgezondheid, infectiebestrijding en preventie. De partij wil daarom een landelijke basisfinanciering voor de GGD’en introduceren om de publieke gezondheidzorg op het vereiste niveau te brengen.

Impact van de crisis op jongeren
De meeste partijen zijn het erover eens dat voorkomen moet worden dat de jongeren van nu opgroeien als een coronageneratie die nog jaren de lasten draagt en daardoor minder kansen krijgt dan de generaties voor hen. Het CDA wil met zomerscholen en een goede begeleiding bij doorstroming achterstanden beperken. Ook de ChristenUnie wil deze onderwijsachterstanden aanpakken. De PvdD wil dat de overheid ondersteunt om fysiek onderwijs mogelijk te maken. Hiervoor zullen onderwijsomgevingen corona-bestendig worden ingericht. De onderwijsinstellingen die deze enorme klus moeten klaren, krijgen hiervoor extra budget en zijn verantwoordelijk voor de uitvoering. Het personeel heeft daarin het laatste woord. D66 wil na de crisis dat getroffen studenten de mogelijkheid in regels en budgetten krijgen om de verloren tijd en kansen in te halen. Ook Volt wil dat studenten in het hoger onderwijs de kans wordt gegeven om achterstand in te lopen met een extra leerjaar.

Thuiswerken een blijvertje?
Als het aan de meeste partijen ligt wel. Het bleek namelijk ook voordelen te hebben, zo waren er bijvoorbeeld minder files. Het CDA wil daarom thuiswerken stimuleren voor beroepen waarin dat mogelijk is. Afspraken over het combineren van kantoor- en thuiswerk en flexibele werktijden worden opgenomen in de cao’s, zo vinden de christendemocraten. Ook de ChristenUnie wil samen met werkgevers, werknemers en hun bonden de schouders eronder zetten om thuiswerken te bevorderen. Nu de maximumsnelheid is verlaagd en de coronacrisis heeft laten zien dat meer thuiswerken en meer gespreid reizen echt kan, wil de partij ook stoppen met het aanleggen dan wel verbreden van snelwegen. De SGP wil dat het Rijk samen met het bedrijfsleven onderzoek doet naar en een programma opzetten voor slim thuiswerken.

Thuisonderwijs
De coronacrisis heeft een impuls gegeven aan het online-onderwijs. Het CDA wil deze ontwikkeling versterken en de kwaliteit van het online-onderwijs vergroten. Leerkrachten moeten extra tijd krijgen om de omschakeling naar het online-onderwijs goed vorm te kunnen geven. De VVD wil digitale proefcolleges door mbo-instellingen, hogescholen en universiteiten zodat aankomende studenten vaker meteen een studie kiezen die bij hen past. Ook wil de VVD digitaal onderwijs voor zieke leerlingen of leerlingen met een lichamelijke beperking. Hoogbegaafde leerlingen moeten volgens de partij deze mogelijkheid ook krijgen als zij dat willen.

Sporten en bewegen
In coronatijd waarderen we het nog meer om buiten te kunnen zijn, te bewegen en te genieten van de natuur en de frisse lucht. Sport bevordert daarbij ook een gezonde en vitale samenleving. Daarom is het volgens de ChristenUnie nodig om ook voor de toekomst voldoende sportfaciliteiten te hebben; van openbare beweegplekken tot sportparken en sportaccommodaties. De partij wil – net als de VVD – extra middelen ter beschikking stellen aan gemeenten om gezond gedrag te. Ook D66 wil dat de overheid, onderwijs, gezondheidszorg, zorgverzekeraars, voedingsindustrie en bedrijfsleven er samen voor gaan zorgen dat sporten en bewegen een veel belangrijkere plek krijgen in ons dagelijks leven.