Hoger onderwijs, onderwijs in coronatijd en nieuwe ideeën

Afgelopen tijd is er veel te doen geweest rondom het thema onderwijs. Artikel 23 van de Grondwet over de vrijheid van onderwijs kwam in opspraak en de veelgeprezen documentaireserie ‘Klassen’ toonde de kansenongelijkheid in het onderwijs. Onderwijs zou daarom weleens een belangrijk thema tijdens de campagne en aan de formatietafel kunnen worden. Wat zeggen partijen hierover? Wat willen partijen doen aan de kansenongelijkheid in het onderwijs? Wat valt op? En welke bredere trends spelen er? In een serie van drie blogs gaan we in op de verschillende standpunten in de partijprogramma’s en vergelijken we dit met thema’s die naar voren komen in ‘Klassen’. In het derde en laatste deel van deze serie kijken we naar het hoger onderwijs, onderwijs in coronatijd en de vernieuwende ideeën. 

Studeren en de basisbeurs

Volt stelt als enige partij voor om ook hbo- en mbo-studenten het Erasmus+ programma te kunnen laten volgen zodat zij ook de mogelijkheid hebben hun studie te verrijken en verdiepen. Volt en BIJ1 willen de basisbeurs terug en het collegegeld afschaffen. BIJ1 vermeldt er wel bij dat de basisbeurs inkomensafhankelijk wordt. De SGP wil dat er voor middeninkomens een royale uitbreiding komt van de aanvullende beurs. PvdA, 50Plus, PvdD en PVV zijn andere partijen die de basisbeurs willen laten terugkeren. Het CDA wil een basisbeurs voor de bachelor-fase. PvdA, PvdD, SP en FvD willen daarnaast een compensatieregeling voor de studenten die tussen wal en schip geraakt zijn. Voor jongeren uit gezinnen met een lager inkomen wil de SP daar bovenop een aanvullende beurs.

In oktober haalde GroenLinks het nieuws met het idee om iedere 18-jarige op zijn of haar achttiende een startkapitaal van €10.000 te geven. Daarnaast valt in het verkiezingsprogramma te lezen dat studenten uit gezinnen met een inkomen tot €100.000 per jaar ook een studiebeurs van maximaal €400 per maand krijgen. De VVD wil als een van de weinige partijen het leenstelsel behouden.

Het bindend studieadvies (BSA)

Het BSA mag volgens D66 alleen gemotiveerd worden ingezet en moet beperkt worden tot maximaal 40 studiepunten (ECTS). Door het huidige BSA wordt de ontwikkeling van studenten vaak te vroeg gestopt, iets dat met name de studenten raakt die als eerste uit hun familie gaan studeren. Stoppen met de studie is voor D66 daarom niet de oplossing en in plaats daarvan moet er voor deze studenten meer begeleiding komen. GroenLinks wil dat het BSA een advies wordt en dus niet bindend.

Engels als voertaal in het hoger onderwijs

Engels dient in het hoger onderwijs alleen de voertaal te zijn als studenten daarmee méér gebaat zijn dan met het Nederlands en dient niet alleen ingezet te worden als concurrentiemiddel in de slag om studenten, aldus de SGP. Volgens het CDA mag het Engels er niet toe leiden dat specifieke Nederlandse vraagstukken niet meer worden bestudeerd of gedoceerd. De bachelorfase moet daarom in beginsel in het Nederlands. De masteropleiding kan aansluiten bij de gangbare taal in het vakgebied. Volgens 50Plus moet onderwijs worden aangeboden in de Nederlandse taal. Of Engels dan helemaal uit den boze is, wordt niet duidelijk uit het verkiezingsprogramma. De ouderenpartij wil vooral inzetten op een leven lang leren en ontwikkelen en wil daarom dat de maximale leeftijdgrens in het volwassenenonderwijs wordt losgelaten. Ook de PvdD vindt dat iedereen die dat wil of dat nodig heeft, zich een leven lang moet kunnen ontwikkelen.

De VVD wil het aantal studenten van buiten de EU per opleiding maximeren. Enerzijds om net als andere partijen de trend om colleges niet meer in het Nederlands te geven te remmen, maar anderzijds ook omdat de buitenlandse studenten de toegankelijkheid van het hoger onderwijs onder druk zetten. Ook wil de VVD dat de overheid buitenlandse studenten screenen en eventueel weren op grond van nationale veiligheid bij studies waar strategische kennis verworven kan worden.

Studentenwelzijn en jezelf zijn

Wat betreft het studentenwelzijn wil de PvdD een jaarlijkse gezondheidsmeting in het kader van preventie, vroege signalering en taboedoorbreking. Ook moeten studenten gemakkelijker terecht kunnen bij een studentpsycholoog.

De SGP wil niet dat de overheid met actieplannen voor genderdiversiteit en inclusie het onderwijs, onderzoek en personeelsbeleid gaat beïnvloeden. Het hoger onderwijs mag geen plek zijn die “gedomineerd wordt door politiek correct denken”. Volgens FvD is het jammer dat studenten steeds minder de ruimte krijgen om “spannende ideeën te onderzoeken of te ontwikkelen”. FvD wil geen ‘cancel culture’, ‘diversity officers’ of ‘safe spaces’ op universiteiten.

Onderwijs en corona

In de laatste aflevering van ‘Klassen’ zien we duidelijk wat voor impact de coronacrisis heeft op het onderwijs en de leerlingen. Aan de ene kant zijn er de kinderen met grote huizen met een eigen studeerkamer en aan de andere kant zijn er kinderen die drie hoog achter wonen. Bij de laatste groep vaak ook nog met jengelende broertjes en/of zusjes om hen heen of met een haperende Wifi, wat het volgen van de lessen allerminst gemakkelijk maken. In de serie zie je de liefde en toewijding van de leerkrachten, zoals juf Jolanda, de juf van onder andere Anyssa. Anyssa heeft een lastige thuissituatie en een speciale band met haar juf. Wanneer ze tijdens de lockdown wat schoolspulletjes komt halen geeft juf Jolanda haar oude laptop aan Anyssa mee. Tegen de regels in wordt er even snel geknuffeld. We zien leerkrachten alles uit de kast halen om in deze moeilijke tijden hun leerlingen bij te staan. Maar ook de docenten zelf hebben het moeilijk. Tijdens een crisisoverleg van scholen in Noord wordt gesproken over huilende leraren die het niet meer kunnen bijbenen.

De eerdergenoemde Younes haalde prachtige cijfers en alles lijkt hem voor de wind te gaan. Dan komt corona. Hij krijgt thuis opdrachten toegestuurd, maar zonder docent die hem helpt kan hij het niet, zegt hij. Door corona valt alles weg. School en stage vielen weg en ook werken kon hij niet meer. Het sporten, dat hij hierdoor veel is gaan doen, viel op een gegeven moment ook weg. Vervolgens hing hij hele dagen rond met jongens uit de buurt en niet veel later wordt hij opgepakt. Met als resultaat dat hij zijn diploma op moet komen halen met een enkelband om. Het maakt de impact van corona op het onderwijs pijnlijk duidelijk.

Door de coronacrisis dreigt een groot tekort aan stageplaatsen, juist in sectoren die na de crisis weer hard vakmensen nodig hebben. Daarom wil GroenLinks voor grote organisaties een verplicht minimumpercentage aan stageplaatsen invoeren. Groene bedrijven en organisaties in vitale sectoren, zoals de zorg en veiligheid, krijgen extra ondersteuning om stageplekken te creëren. Het CDA zegt de kwaliteit van het online-onderwijs te willen vergroten. Volgens de partij moeten leerkrachten extra tijd krijgen om de omschakeling naar het online-onderwijs goed vorm te kunnen geven. Het grote tekort aan stageplaatsen vraagt volgens het CDA om gerichte samenwerking van het onderwijs, brancheorganisaties en het MKB. Wat betreft stages moeten bedrijven die discrimineren in hun selectie voor stagiairs als het aan BIJ1 ligt worden beboet en uitgesloten van overheidsopdrachten en subsidies.

Wat verder nog opviel

De PvdD heeft een lange lijst van vernieuwende ideeën wat betreft onderwijs. Zo wil de partij bijvoorbeeld dat duurzaamheid, voedsel, natuur- en milieueducatie en dierenwelzijn een vast onderdeel worden van het lespakket. Lesmateriaal afkomstig van de fossiele industrie, van jagers of de bio-industrie wil de partij verbieden. Ook moeten de schoolkantines en overblijfmaaltijden 100% biologisch zijn. De partij wil tevens een officieel erkende opleiding voor natuur-inclusieve landbouw. Tot slot moet het onderwijs dierproefvrij zijn en mag er geen gebruik worden gemaakt van dieren in het middelbaar en hoger onderwijs, in snijpractica, bij demonstraties en bij proeven. D66 vestigt haar aandacht op het belang van digitale vaardigheden in het nieuwe curriculum. Leerlingen uit kansarme gezinnen krijgen hier extra financiering voor. Er moet volgens de partij ook specifiek aandacht komen voor kunstmatige intelligentie en kritisch denken over privacy en ethiek. Het CDA wil meer aandacht voor de Duitse en Franse taal in het onderwijs, gezien onze buurlanden belangrijke handelspartners voor ons zijn. De SP wil meer gymlessen op school, die worden gegeven door vakleerkrachten. Ook noemt de SP als enige partij het belang van zwemveiligheid, wat meer prioriteit moet krijgen. De ChristenUnie pleit als enige partij voor meer meesters en leerkrachten uit minderheidsgroepen in het basisonderwijs en wil de pabo beter inrichten voor vrouwen én mannen.