Op 1 februari was de dag van kandidaatstelling voor de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart 2021, en vorige week verscheen een nieuwe Peilingwijzer van de NOS. Tijd om de balans op te maken! In twee blogs gaan we in op de waarschijnlijke nieuwe samenstelling van de Tweede Kamer. In deel 1 van dit tweeluik behandelden we de zetelverdeling in de Tweede Kamer en de coalitie(on)mogelijkheden die hieruit voortkomen. Op basis van de Peilingwijzer gaan we in dit tweede blog in op de vraag in hoeverre de virtuele nieuwe Kamer een representatieve vertegenwoordiging is van de Nederlandse samenleving. Hoe is het gesteld met de diversiteit van de aankomende Kamerleden? Wat voor werkachtergrond hebben de kandidaten? Hoe is de verhouding man/vrouw en wat is de gemiddelde leeftijd? Voor deze analyse gebruiken we de laatste Peilingwijzer van de NOS. Deze voegt de peilingen van I&O Research, Ipsos/EenVandaag en Kantar samen. We bekijken dus niet de gehele lijst per partij, maar alleen de mensen die naar de huidige verwachting in de Kamer komen. Eventuele doorschuivingen naar het kabinet of behaalde voorkeursstemmen zijn niet in deze analyse meegenomen.

 

VVD (uitgaande van 40 zetels):

De VVD blijft, ondanks de val van het kabinet Rutte-III als gevolg van de toeslagenaffaire, met 40 virtuele zetels verreweg de grootste partij. Kijkend naar de gehele lijst is ongeveer twee derde man. In de top tien staan echter zes vrouwen. Weinig partijen doen het de partij na met zoveel vrouwen in de top. Als we kijken naar de gemiddelde leeftijd, dan ligt deze rond de 40 jaar. Qua werkachtergrond valt op dat vrijwel iedereen op de lijst al ervaring in de politiek heeft, zijnde het op gemeentelijk niveau, in de Kamer of bij een ministerie. De eerste 12 kandidaten op de lijst zijn allen al Tweede Kamerlid. De nummer 13, Eelco Heinen, werkte al als beleidsadviseur voor de VVD en daarvoor voor het ministerie van Financiën, dus ook hij is geen onbekende in de Haagse politiek.

PVV (uitgaande van 19 zetels):

Het ziet ernaar uit dat de PVV de (gedeeld) tweede grootste partij wordt na de verkiezingen. Bij de partij van Wilders is het aantal mannen nog wat hoger, namelijk op driekwart. De gemiddelde leeftijd ligt boven de 40 jaar. Alle 19 kandidaten zijn al lid van de Tweede Kamer, behalve Marjolein Faber, die echter wel lid is van de Eerste Kamer. Mensen uit het veld komen er bij de PVV dus niet in dit jaar.

CDA (uitgaande van 19 zetels):

Bij het CDA is bijna de helft van de toekomstige Kamerleden vrouw. Ook bij deze partij wordt de top tien veelal gedomineerd met mensen met een politieke achtergrond, zowel op nationaal als lokaal niveau. Het opvallendste lid is toch wel de nummer 10 op de lijst, presentatrice Lucile Werner. Zij wil zich gaan inzetten voor diversiteit en inclusie.

D66 (uitgaande van 14 zetels):

Alhoewel D66-lijsttrekker Sigrid Kaag de ambitie uitgesproken heeft de eerste vrouwelijke premier van Nederland te willen worden, is toch maar één derde van de eerste veertien op de lijst vrouw. De jongste is de nummer twee, de huidige fractievoorzitter Rob Jetten (33 jaar). Van de veertien zouden er drie nieuwkomers in de Kamer komen, al hebben zij alle drie wel al een politieke en/of ambtelijke achtergrond.

GroenLinks (uitgaande van 12 zetels):

De eerste nieuwkommer bij GroenLinks zou de nummer 5 op de lijst zijn, Senna Maatoug. Maatoug heeft al ervaring bij verschillende ministeries en de Sociaal Economische Raad (SER). Kauthar Bouchallikht (nummer 9), is met haar 27 jaar de jongste op de lijst. Een andere nieuwkomer op de lijst is April Ranshuijsen. Op dit moment werkt Ranshuijsen voor het programma ’Onbeperkt Meedoen!‘ van het Ministerie van VWS en bij Ieder(in), het grootste netwerk in Nederland van mensen met een beperking. GroenLinks lijkt de meeste diversiteit in haar top-12 te hebben. Iets meer dan de helft vrouw is en de gemiddelde leeftijd vergeleken met de meeste partijen ligt lager, zo rond de midden-dertig.

SP (uitgaande van 10 zetels):

Alleen de nummer 10, Jimmy Dijk, zou een nieuwkomer in de Tweede Kamer kunnen worden. Hij is echter wel al fractievoorzitter van de partij in Groningen. Ook bij de SP komen dus relatief weinig nieuwe mensen de Kamer in. Opvallend is dat er bijna alleen maar dertigers in de top-10 staan. Jasper van Dijk is met zijn 49 jaar de oudste in de top. Naast lijsttrekker Marijnissen staan er twee andere vrouwen op de lijst.

PvdA (uitgaande van 13 zetels):

Bij de PvdA ligt de gemiddelde leeftijd, net als bij het CDA en D66, wat hoger, namelijk rond midden-veertig. De meesten zijn al geworteld in de politiek. Ploumen heeft veel vrouwen in de top om zich heen verzameld, 7 van de 13 zijn om precies te zijn. Nieuwkomer en nummer 9 op de lijst, Habtamu de Hoop, is met zijn 22 jaar de jongste op de lijst. De Hoop, tevens voormalig presentator van Het Klokhuis, is ook het jongste raadslid van de gemeente Súdwest-Fryslân. Wat verder opvalt is de nummer 6 op de lijst, Joris Thijssen. Thijssen is directeur van Greenpeace en wil zich in gaan zetten voor een groene economie.

ChristenUnie (uitgaande van 6 zetels):

Uitgaande van 6 zetels voor de ChristenUnie, zou de verhouding man/vrouw precies fiftyfifty zijn. Allen hebben al ervaring als Tweede Kamerlid of in de lokale politiek. Don Ceder (nummer 4) is naast fractievoorzitter in Amsterdam ook werkzaam als advocaat. Daarnaast is Ceder door zakenblad Forbes geselecteerd voor de ’30 under 30 Europe’ lijst vanwege zijn innovatieve inzet op het gebied van schulden. Gemiddelde leeftijd van de partij ligt tegen de 40 jaar.

PvdD (uitgaande van 5 zetels):

De eerste vijf Partij voor de Dieren-kandidaten zijn bijna allemaal huidige Kamerleden. Christine Theunissen werd in 2015 de jongste senator van Nederland en werd in 2018 plaatsvervangend Kamerlid. Qua leeftijden is het binnen de top-5 nogal divers met zowel dertigers, veertigers als vijftigers. Nieuwkomer Leonie Vestering is al Statenlid en gemeenteraadslid voor de partij geweest. Als directeur van Wilde Dieren de Tent Uit en bestuurslid bij de Stichting Bont voor Dieren heeft zij zich al jaren ingezet voor dierenwelzijn. Verder zijn drie kandidaten uit de top-5 vrouw.

Kleinere partijen

Opvallend is dat er bij de kleinere partijen bijna alleen maar mannelijke kandidaten zijn, op Liane de Haan en Nicki Pouw-Verweij (JA21) na. Ook zitten velen al in de Kamer, dus nieuwkomers zullen er niet tot nauwelijks zijn bij de kleinere partijen. Niet alleen bij 50Plus, maar ook bij de SGP ligt de gemiddelde leeftijd boven de 50 jaar. Het jongste kandidaat-Kamerlid die volgens de peilingen kans maakt om op één van de blauwe stoeltjes terecht te komen is met haar 29 jaar Pauw-Verweij. Verder verschilt het gemiddelde niet met die van de meeste andere partijen, namelijk rond de midden-veertig.

Kamer als geheel

Uit een eerdere analyse van PDC blijkt dat de samenstelling van de toekomstige Tweede Kamer qua leeftijd, regionale spreiding, maatschappelijke achtergrond en geslacht nauwelijks zal veranderen ten opzichte van de huidige Kamer.