Klimaat hot topic richting 17 maart (deel 1)

De Tweede Kamerverkiezingen komen eraan en één ding is zeker: het klimaat zal wederom een belangrijk thema van discussie zijn, zowel in de debatten als aan de formatietafel. Hoe staan de partijen hierin? Hoe ver willen politici gaan? Wat valt op in de partijprogramma’s? In dit vergelijkend overzicht geven we een antwoord op deze vragen.

Het Klimaatakkoord van Parijs is heilig
Bijna alle partijen zijn het erover eens: het doel van het Klimaatakkoord van Parijs, de opwarming van de aarde beperken tot ruim onder 2 graden Celsius, moet worden gehaald. Ook de nieuwe Europese Green Deal met als doel het eerste klimaatneutrale continent te worden, wordt door enkele partijen aangehaald.

Het CDA staat achter de Green Deal, maar maakt zich grote zorgen over de naleving ervan in Nederland. De doelstelling om 30% van het land- en wateroppervlak als beschermd natuurgebied aan te merken is in ons land niet haalbaar, stelt de partij. Niet alleen over de haalbaarheid van de Green Deal wordt getwijfeld. Zo stelt de SGP bijvoorbeeld dat het streefdoel van 49% CO2-reductie in 2030, vastgelegd in het Klimaatakkoord, alleen tegen hele hoge kosten haalbaar lijkt te zijn. Daarom wil de partij niet dat de reductie nog verder wordt opgevoerd tot bijvoorbeeld 55%.

Terugkerend adagium: “de vervuiler betaalt”
Opvallend is dat in bijna elk verkiezingsprogramma het adagium “de vervuiler betaalt” geldt. Dit klink natuurlijk prachtig en zeer aannemelijk, maar wat betekent dit concreet volgens de partijen?

Volgens de SP moeten de klimaatdoelen een uitgangspunt worden in alle handelsverdragen en moeten ontwikkelingslanden steun krijgen bij het maken van rechtvaardig klimaatbeleid. Voor de SP is één ding overduidelijk: sociale ongelijkheid aanpakken is de enige echte oplossing voor het klimaatprobleem. 10% van de allerrijksten in de wereld is namelijk verantwoordelijk voor bijna de helft van alle uitstoot. De SP wil stoppen met het ondersteunen van fossiele bedrijven. Twintig multinationals die actief zijn in de fossiele brandstoffen zijn verantwoordelijk voor een derde van de uitstoot van broeikasgassen in de wereld. Ook de PvdA wil stoppen met alle subsidiëring van fossiele brandstoffen.

De VVD wil een CO2-heffing voor de zware industrie (ETS-bedrijven) invoeren, gebaseerd op ETS-benchmarks en gericht op de vermijdbare uitstoot. Zo wordt het gelijke speelveld en de Nederlandse concurrentiepositie niet uit het oog verloren, aldus de partij. Verder wil de VVD het Europese emissiehandelssysteem ETS aanscherpen, door meer CO2-rechten uit de markt te halen en door een beperkte geldigheidsduur te verbinden aan emissierechten. Dit maakt vervuilen duurder en investeren in schonere technieken meer rendabel. Wanneer het ETS-systeem voldoende is aangescherpt, komt de nationale CO2-heffing te vervallen.

Ook de PvdA wil de emissiehandel aanscherpen. Verder wil de PvdA een hogere energiebelasting voor grote gebruikers en een hogere korting voor normale huishoudens om vergroening te stimuleren en tegelijkertijd de kosten voor gewone gezinnen beheersbaar te houden. Het principe van de vervuiler betaalt geldt volgens de partij ook voor mobiliteit. Niet het bezit maar het aantal gereden kilometers weegt het zwaarst bij de wegenbelasting. Ook moet op routes met veel andere reismogelijkheden de belasting hoger zijn dan waar die alternatieven er niet zijn.

Naar een toekomst met schone en hernieuwbare energie
D66 wil hierin een voortrekkersrol in Europa en wil, net als de PvdD, van belasting op arbeid naar belasting op vervuiling. D66 wil als eerste land ter wereld een CO2-heffing voor industrie introduceren. Ook moet de belasting op aardgas verder omhoog.

D66 wil de komende tien jaar vergunningen afgeven om 6.000 windturbines van 10 megawatt te plaatsen. Ook wil de partij meer handel van energie tussen Europese lidstaten zodat energie wordt opgewekt waar dat het goedkoopst is en dat er altijd een stabiel aanbod is.

De VDD wil vooral inzetten op alternatieve duurzame technologieën, zoals Carbon Capture and Storage (CCS), Carbon Capture and Usage (CCU), waterstof, (kleinschalige) kernenergie of de ontwikkeling van een Thoriumreactor. Om de afspraken van het Klimaatakkoord na te komen wil de VVD kernenergie niet op voorhand uitsluiten. De afspraken moeten volgens de VVD ook consequent op de effecten voor middeninkomens en mkb getoetst worden. Nieuwe kerncentrales kunnen op overheidssteun rekenen, waaronder uit het Groeifonds. Net als de SGP vindt de VVD dat de kerncentrale in Borssele langer open moet blijven. Volt, een nieuwe pan-Europese partij, wil tijdelijk inzetten op kernenergie om op tijd de afgesproken, duurzame energiebronnen te hebben. Volt ziet waterstof als voornaamste energiedrager en voor de productie daarvan is kernenergie onmisbaar.

De VVD wil verder op grote schaal (groene) waterstof produceren, gebruiken en exporteren. Hiervoor kan energie uit kerncentrales en hernieuwbare energiebronnen worden ingezet. Naast al deze vormen van hernieuwbare energie gaat de voorkeur van de VVD naar windenergie op zee en zonnepanelen op daken. Ook D66 is, net als bijna alle andere partijen, fan van waterstof en wil dat Nederland de “waterstofrotonde” van Europa wordt. D66 wil kernenergie niet meteen uitsluiten en is voor mits het duurzaam, betrouwbaar en betaalbaar kan.

Ook de PvdA wil groene waterstof stimuleren en meer overheidsinvesteringen en fiscale faciliteiten ervoor vrij maken. De PvdA is echter wel fel tegen kernenergie gezien het grote afvalprobleem dat het met zich meebrengt. Het CDA ziet windenergie als de belangrijkste bron en wil ook blijven investeren in zonne-energie en duurzame biomassa. Ook ziet de partij kernenergie als serieuze optie voor na 2030 en wil tenminste twee extra kerncentrales en zetten ze ook in op nieuwe vormen van duurzame energie zoals geothermie en warmtenetten en energiedragers als waterstof en synthetische kerosine.

Kerncentrales zijn voor GroenLinks geen optie, gezien de bouw ervan tientallen jaren duurt en de ontmanteling ervan miljarden euro’s kost. Ook wil de partij de kolencentrales sluiten. D66 wil de kolencentrales uiterlijk in 2030 gesloten hebben en de PvdA in 2025. De SGP stelt echter dat dit negatieve gevolgen kan hebben voor de leveringszekerheid en vindt dat de energievoorziening voorop moet blijven staan.

Waar de PvdD wil dat zonnepanelen de norm worden, plaatst de SGP kanttekeningen bij zonnepanelen, die gezien ze niet recyclebaar zijn na twintig jaar alsnog als afval weg moeten. Daarom wil de partij ook dat de recycling van zonnepanelen Europees gestimuleerd wordt. Volgens de SGP moet de overheid meer investeren in de ontwikkeling van opslag- en conversietechnieken voor omzetting van stroom in gas en warmte en ook investeren in alternatieve energiebronnen. Ook moet gaswinning uit kleine gasvelden ondersteund worden, gezien aardgas voorlopig een belangrijke brandstof blijft. Natuurlijk zonder nieuwe aardbevingsrisico’s te creëren zoals in Groningen.

SP wil direct stoppen met houtkap voor biomassa en de subsidie voor biomassacentrales inzetten voor écht duurzame en schone energie. Ook de PvdA wil direct stoppen met subsidies voor biomassa in kolencentrales.

GroenLinks wil in schone energie, niet geheel verassend, koploper worden. Groene investeringen worden fors uitgebreid. Zo komen zonnepanelen en groene daken komen op de lijst verplichte energiebesparende maatregelen voor eigenaren van grote gebouwen. Ook wil de partij een snelle opschaling van windenergie op zee. De energieredacteur van Het Financieele Dagblad, Bert van Dijk, factcheckte een voorstel van GroenLinks voor 60 gigawatt aan elektriciteit van windmolens op de Noordzee en constateerde veel wensdenken bij de partij. Het klimaatdebat lijkt dus al ver voor de verkiezingen te zijn begonnen.

Benieuwd naar de rest van de klimaatplannen van de politieke partijen? Lees hier deel 2!

Dauphine Sulzer is onderzoeksstagiaire bij de Public Affairs Academie en Van Oort & Van Oort